O odmiennych poruszeniach natury i łaski.
1. Chrystus: Synu, pilnie zwracaj uwagę na rozmaite poruszenia natury i łaski, które, jakkolwiek bardzo są sobie przeciwne, jednak częstokroć na pozór mało się różnią: tak dalece, że zaledwie duchowny i wewnętrznie oświecony człowiek rozeznać je zdoła.
Albowiem wszyscy pragną dobra, wszyscy zamierzają jakieś dobro w mowach lub uczynkach swoich; dlatego to pozór dobra wielu zwodzi.
2. Natura chytra jest, i wielu przynęca, usidla i oszukuje, a siebie samą zawsze ma na celu. Łaska zaś postępuje w prostocie serca, wszelkiego złego unika, sideł nie zastawia, zwodniczemi pozorami nie łudzi, i wszystko czyni jedynie dla Boga, w którym też spoczywa, jako w ostatecznym swym celu.
3. Natura nie chce umartwiać się, nie chce być krępowaną, uciśnioną, podwładną, i samowolnie ujarzmić się nie daje.
Łaska zaś dba o umartwienie, opiera się zmysłowości, szuka ujarzmienia, pragnie być zwyciężoną, i nie chce kierować się własną wolnością; lubi podlegać, nie chce nad nikim panować, lecz pragnie zawsze żyć, istnieć i trwać pod władzą Boga, i wszelkiemu ludzkiemu stworzeniu dla Boga poddać się jest gotowa (Piotr 2. 13).
4. Natura pracuje tylko dla własnej korzyści, i baczy na to, jakieby zyski z innych ciągnąć mogła.
Łaska zaś nie na to patrzy, co dla niej jest pożyteczne i wygodne, lecz bardziej zważa na to, co może być z pożytkiem dla wielu.
5. Natura chętnie odbiera cześć i poważanie.
Łaska zaś wszelką cześć i chwałę wiernie przypisuje Bogu.
6. Natura obawia się zawstydzenia i wzgardy.
Łaska zaś raduje się, iż stała się godną dla Imienia Jezusowego zelżywość cierpieć. (Dzieje. Ap. 5. 41)
7. Natura lubi próżnowanie i spoczynek cielesny.
Łaska zaś bezczynną być nie może, lecz chętnie bierze się do pracy.
8. Natura radaby mieć wszystko osobliwe i wykwintne, a brzydzi się tem, co jest pospolite i skromne.
Łaska zaś podoba sobie w tem, co jest ubogie i proste, nie wzdryga się na to, co jest przykre i cierpkie, ani się wzbrania chodzić w starej sukni.
9. Natura ogląda się na rzeczy doczesne, raduje się zyskiem a smuci szkodą, i oburza się na słowo najlżejszej obrazy.
Łaska zaś ma na oku rzeczy wieczne, nie przywiązuje się do rzeczy doczesnych, nie martwi się ich utratą, ani się nie rozgorycza zbyt twardemi słowy, bo skarb swój i wesele swoje położyła w niebie, gdzie nic nie ginie.
10. Natura jest chciwa i chętniej bierze, niż daje, i lubi to, co jest własne i osobiste.
Łaska zaś jest dobrotliwa i dla wszystkich wylana, unika tego, co osobliwe, sama na małem przestaje i sądzi, że szczęśliwsza jest dawać, niżeli brać (Dzieje Apost. 20. 35).
11. Natura skłania się ku stworzeniom, ku własnemu ciału, ku marności i rozrywkom.
Łaska zaś pociąga ku Bogu i cnotom, wyrzeka się stworzeń, unika świata, nienawidzi żądz cielesnych, powściąga zbyteczne wylewanie się na zewnątrz i wstydzi się występować na widok publiczny.
12. Natura lubi mieć zewnętrzną jakąś pociechę, któraby dogadzała zmysłom.
Łaska zaś jedynie w Bogu szuka pociechy, i wznosząc się nad wszystko widome, w tem Najwyższem Dobru zakłada wszelką radość swoją.
13. Natura wszystko czyni dla własnej korzyści i wygody, i nic darmo uczynić nie zdoła, lecz zawsze działa w nadziei albo równego albo większego zysku, lub w nadziei pochwał lub względów wzamian za świadczone usługi; tudzież zawsze pragnie, aby jej czyny i dary wielce były cenione.
Łaska zaś nic doczesnego nie ma na celu, i żadnej innej nagrody prócz Boga samego nie pragnie; i tyle tylko dba o rzeczy doczesne, o ile mogą posłużyć do dostąpienia rzeczy wiecznych.
14. Natura cieszy się z mnogiej liczby przyjaciół i krewnych, chełpi się z dostojnego miejsca, z wysokiego rodu; płaszczy się przed możnymi, pochlebia bogatym, przyklaskuje podobnym sobie.
Łaska zaś nawet nieprzyjaciół kocha, nie pyszni się wielką liczbą przyjaciół, i nie ceni ani dostojeństwa ani wysokiego rodu, o ile nie uzacnia ich zarazem większa cnota. Sprzyja więcej ubogiemu niż bogatemu, więcej niewinności jak potędze. więcej szczerości niż obłudzie. Dobrych zaś zawsze do tego zachęca, aby pragnęli coraz lepszych darów (I Korynt. 12.31), aby przez cnoty stawali się coraz bardziej podobnymi 'Synowi Bożemu.
15. Natura na dolegliwości i niedostatek prędko się użala. Łaska zaś statecznie znosi ubóstwo.
16. Natura wszystko odnosi do siebie, za siebie tylko spiera się i walczy.
Łaska zaś wszystko odnosi do Boga, który jest początkiem wszystkiego, nic dobrego nie przypisuje sobie, niczego zuchwale nie przedsiębierze, nie spiera się, swojego zdania nie przenosi nad cudze; lecz w każdem zdaniu i rozumieniu poddaje się światłu mądrości wiekuistej i sądowi Boga.
17. Natura radaby znać tajemnice i słuchać nowinek; chce wiele doświadczać zmysłami, i pokazywać się na zewnątrz: pragnie być widzianą, i czynić to, co budzi podziw i pochwałę.
Łaska zaś nie dba o ciekawe wieści i o nowości: bo wszystko to pochodzi z pierwotnego skażenia natury, a nic nowego i trwałego nie masz na ziemi.
A przeto uczy i zmysły poskramiać, próżnej chluby i okazałości unikać, uczynki godne podziwienia i pochwały skromnością pokrywać, a w każdej rzeczy, w kaiżdej umiejętności szukać pożytku duszy, tudzież czci i chwały Bożej.
Nie chce żadnej pochwały dla siebie, lecz pragnie, aby za wszystkie dary błogosławiony był Bóg, który wszystkiego ze szczerej szczodrobliwości udziela.
18. Łaska ta jest światłem nadprzyrodzonem, szczególnym jakimś darem Bożym, właściwą cechą wybranych, i zadatkiem wiecznego zbawienia: ona to odrywa człowieka od rzeczy ziemskich i wznosi aż do zamiłowania rzeczy niebieskich, a zmysłowego w duchowego przemienia.
A przeto im bardziej człowiek powściąga i zwycięża naturę, tem łaska obficiej na niego zlewać się będzie; i pod wpływem codziennych swych nawiedzań odnowi całego we-wmętrznego człowieka na obraz i podobieństwo Boże.
Tomasz a Kempis – O NAŚLADOWANIU CHRYSTUSA. KSIĄG CZTERY. Kraków 1922 r. Wydawnictwo Księży Jezuitów.